Μθ2248: Επιγραφή

Οι μόνες μάλλον βέβαιες συμπληρώσεις της αποσπασματικής επιγραφής είναι: Στ. 1: μ[ὶ ποτε̄́ριον, σκύφος ή παρόμοια], (για τη γενική κτητική με ή χωρίς το συνδετικό ρήμα στις πρώιμες επιγραφές βλ. αρ. 1 Σχόλια και αρ. 3–4 και 22). Στ. 1–2: σύμφωνα με την πρόταση του Κυριάκου Τσαντσάνογλου, οι συμπληρώσεις [κhρε̄μ- ή ὀμμ]άτο̄ν στερε̄́σ[ετα]ι είναι εξίσου πιθανές, ως αντικείμενα του ρήματος στερήσεται: «θα στερηθεί/χάσει χρήματα ή τα μάτια του». Το όνομα hΑκέσανδρος («αυτός που γιατρεύει τους άνδρες» από το ρήμα ἀκέομαι) απαντά στην Αττική ήδη από τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. και εξής (Bechtel 1917, 31 και LGPN, s.v.), αλλά χωρίς δάσυνση, η οποία ίσως δικαιολογείται ως σύγχυση του χαράκτη/κατόχου με κάποιο άλλο δασυνόμενο όνομα. Το ρήμα όμως ἀκέομαι απαντά και με δασεία, σε επιγραφή του 6ου αιώνα π.Χ. από το Άργος (SEG 11.314, στίχ. 11–12: ἀφακεσ|άσθο, Jeffery & Johnston 1990, 158 και 168 αρ. 8)· και σε αττική επιγραφή του 380/79 π.Χ., της οποίας όμως η διάλεκτος είναι των Δελφών (IG II2 1126, στίχ. 37: ἐφακείσθων, στίχ. 41: ἐφακε̄́σθαι. CID 1.10 και 4.1. SEG 28.100). Κατά τον Chantraine (1980, 49–50), η λέξη ἄκος έχει υποστεί ιωνική ψίλωση, ενώ ο Buck (1955, 53–54 §58c) συζητά το περίπλοκο φαινόμενο της δάσυνσης στις διαλέκτους και υποστηρίζει ότι αρχικά η λέξη δασυνόταν. Η γενική εικόνα της επιγραφής εντυπωσιάζει με τον ιδιαίτερα επιμελημένο, σχεδόν ‘επαγγελματικό’ τρόπο χάραξης των γραμμάτων (βλ. και Johnston & Andriomenou 1989). Η επιγραφή αρχίζει με τη δήλωση του κατόχου του αντικειμένου σε πεζό, όπως και η με αρ. 1, αλλά καταλήγει στο τέλος σε ιαμβικό μάλλον παρά σε τροχαϊκό ρυθμό ([κhρε̄μ- ή ὀμμ]άτο̄ν στερε̄́σ[ετα]ι, ‒⏑‒, ×‒⏑‒), υποδηλώνοντας έτσι τον έμμετρο χαρακτήρα του προς συμπλήρωση μικρού κειμένου. Η κατάληξη της επιγραφής κατά πάσα πιθανότητα παραπέμπει στη γνωστή χαραγμένη επί τα λαιά, έμμετρη (σε ιαμβικό ρυθμό) επιγραφή από την Κύμη της Ιταλίας σε αρύβαλλο του 675–650 π.Χ. (ΙG XIV.865. Jeffery & Johnston 1990, 236· 240, αρ. 3· 456. Barton k & Buchner 1995, 199–200, αρ. C1. SEG 29.982, 47.1475, 1488): Ταταίς μὶ λ/ε̄́ϙυθος· hὸς δ’ ἄν με κλέφσ/ει, θυφλὸς ἔσται. «Της Ταταίης είμαι η λήκυθος· όποιος με (εμένα τη λήκυθο) κλέψει, θα τυφλωθεί» (ή «όποιος μου (την) κλέψει», εφόσον η αντωνυμία με αναφέρεται στην Ταταίη). Η μεταγενέστερη, έμμετρη επιγραφή της Ταταίης διευκολύνει στην κατανόηση του αποσπασματικού κειμένου του Ακεσάνδρου, το τέλος του οποίου απειλεί με στέρηση των ματιών ή χρημάτων (πρβ. και την τρίστιχη επιγραφή της Ερέτριας, Johnston & Andriomenou 1989). Αντίστοιχη είναι και η προειδοποίηση για τη μη κλοπή του αγγείου σε επιγραφή χαραγμένη στη βάση του ποδιού αττικής κύλικας από τάφο στην Ποσειδωνία που χρονολογείται περίπου το 520–510 π.Χ. (Lazzarini 1984. SEG 34.1019. Guarducci 2008,427–429. Jeffery & Johnston 1990, 457 αρ. H, pl. 77 αρ. 3. Arena 1996, αρ. 30. Dubois 2002, αρ. 31): Παρμένοντος ε̄̓μὶ καὶΣτρίνπο̄νος. ἐμέ με̄δε̄́ς ἀνκλετέτο̄ (δηλαδή ἀνακλεπτέτω, με αφομοίωση του -πτ- σε -ττ- και στη συνέχεια απλοποίηση των δύο όμοιων συμφώνων). Παρόμοια είναι και η προτροπή χαραγμένη στη βάση αγγείου από το Berezan που χρονολογείται τον 6ο αιώνα π.Χ. (Friedländer & Hoffleit 1987, 163–164. SEG 32.805): μηδείς με κλέψηι, ενώ στη βάση μελανόμορφου αγγείου των αρχών του 5ου αιώνα π.Χ.από την Ξάνθο της Λυκίας έχει χαραχθεί το αποτέλεσμα μιας τέτοιας κλοπής συμποτικού σκεύους (Metzger, von Bothmer & Coldstream 1972, 166–170, αρ. 386, pl. 85. Arena 1996, 55): Κιμμέριός με ἔκλεψεν. ἔπειτ’ ἔκπινε μ’ ἄμυστιν. Σύμφωνα με τα μεταγενέστερα αυτά παράλληλα, η πραγματική ή υποτιθέμενη κλοπή συμποτικών αγγείων και οι σοβαροφανείς συνέπειες μιας τέτοιας κλοπής ήταν θέμα προσφιλές στους συμπότες. Προφανώς και στο μη σωζόμενο τμήμα του επιγράμματος του Ακεσάνδρου, το οποίο είναι το αρχαιότερο σωζόμενο με το σχετικό θέμα, δηλώνεται η κλοπή του αγγείου, περίπτωση κατά την οποία ο κλέφτης θα στερηθεί τα μάτια του ή τα χρήματά του. Συνεπώς, στο δεύτερο κενό μία πιθανή συμπλήρωση είναι, όπως πρότεινε ο Κυριάκος Τσαντσάνογλου: τε̄το̄́[μενόν^?] με κ[λέπτε̄ς, ὀμ(μ)]άτο̄ν στερε̄́|σ[ετ]α̣ι (η μετοχή από το ρήμα τητῶμαι με γενική, «έχω ανάγκη από, στερούμαι»). Μία δεύτερη, εξίσου πιθανή, συμπλήρωση είναι αυτή που προτείνει ο Άγγελος Ματθαίου: hΑκεσάνδρο̄ ε̄̓μ[ὶ – – με̄δε̄̀ς – – (ἀν)κλ]ετ̣τέτο̄. [hὸς δ’ ἄν] με κ[λέφσει ὀμ(μ)]άτο̄νστερε̄́|σ[ετ]α̣ι. Σύμφωνα με τις προτάσεις αυτές, το αποσπασματικό επίγραμμα αποκτά νόημα: «του Ακεσάνδρου είμαι (το ποτήρι/αγγείο; . . . κανείς να μην το κ)λέψει, (γιατί όποιος μου το κ(λέψει) . . .(χρή)ματα/τα μάτια του θα στερηθεί». Οι ομοιότητες των έμμετρων επιγραφών του Ακεσάνδρου και της Ταταίης είναι εντυπωσιακές, όχι μόνο ως προς την ιδέα και την επιλογή του κειμένου, ή ως προς τη μείξη πεζού και έμμετρου λόγου, αλλά και ως προς το ότι το κείμενο και οι απειλές του δεν συμφωνούν με την ευτέλεια του αντικειμένου, πάνω στο οποίο χαράχθηκαν (Friedländer & Hoffleit 1987,162–165. Johnston & Andriomenou 1989 και Κεφάλαιο 4).